PRIJEDOR
Prijedor je grad smješten u sjeverozapadnom dijelu Republike Srpske i BiH na obalama rijeke Sane i Gomjenice, te na brežuljcima kojima se planina Kozara spušta u prijedorsko polje i pruža mnogobrojne mogućnosti za razvoj turizma grada.
Prijedor je najvećim dijelom svog razvoja karakterisan kao trgovačko središte, a tome je doprinijela činjenica da je ubrzaniji razvoj grada uslijedio nakon izgradnje željezničke saobraćajnice koja je povezivala Banjaluku i Zagreb 1873. godine.
Izvor: Darko Vujasinovic
Po svom geografskom položaju područje grada Prijedor pripada pojasu umjereno – kontinentalne klime, koja je pogodna za razvoj različitih vidova turizma tokom čitave godine, jer se u toku godine smjenjuju sva četiri godišnja doba, a srednja mjesečna temperatura se kreće od – 1,1 °C u januaru do 20,1 °C u julu, pri čemu je apsolutni minimum – 30 °C u januaru, a apsolutni maksimum 40 °C u avgustu.
Prijedor je saobraćajno, željeznički i putno povezan sa najvećim brojem evropskih velikih gradova, a na samom području grada nalazi se 70 km magistralnih, 62,4 km regionalnih, 142,1 km lokalnih puteva, dok na nekategorisane puteve otpada 600 km.
Geografski položaj grada i činjenica da je smješten na obalama krajiške ljepotice Sane i u podnožju pitome i šumovite Kozare, stvaraju mogućnosti razvoja turizma.
Planina Kozara
Kozara je dinarska planina u sjeverozapadnom dijelu Republike Srpske. Prostire se između tokova rijeka Save na sjeveru, Vrbasa na istoku, Sane na jugu i Une na zapadu. Spada u niske planine, dinamičnog reljefa, čiji visovi ne prelaze hiljadu metara nadmorske visine. Njeni najviši vrhovi su Lisina 978 m i Rudine 920 m. Kozara je dinarska planina, obrasla šumom, svojevrsna vazdušna banja koja pruža sve pogodnosti za sportsko-rekreativne aktivnosti tokom cijele godine. I pored toga što je Kozara stara-gromadna planina i relativno male nadmorske visine, ona posjeduje veliki broj strmih strana, stjenovitih predjela, uvala, zavala. Umjereno-kontinenalno klima, veliki broj sunčanih dana i pitomi planinski vrhovi-vidikovci sa kojih se vide Prijedor, Gradiška, Kozarska Dubica i ostala okolna mjesta, daju posebnu vrijednost ovoj planini. Na sjeveru dominiraju visoke jelove i bukove šume, a u južnom dijelu su površine obrasle niskim šumama hrasta i kulturama četinara- crni bor, bijeli bor i smrča. Prirodne ljepote Kozare i njeni raznoliki predjeli česta su odrednica mnogih planinarskih i lovačkih društava iz okolnih gradova, Prijedora, Kozarske Dubice, Banje Luke i Gradiške. Kozara je pitoma planina, bogata raznovrsnom lovnom divljači: srnom, divljom svinjom, lisicom, zecom, potom fazanom, divljom patkom, jarebicom, što čini lovni rezervat rijedak u ovome dijelu Balkana. Na ovom području izviru kristalno bistre rijeke i potoci puni potočne pastrmke. Područje Kozare i Potkozarja ima i velike prirodne, kulturne, rekreativne i mnoge druge vrijednosti. Na području Kozare nalaze se izvori rijeka: Mlječanice, Crne rijeke, Vrbaške, Moštanice, Starenice – Kozaračke rijeke, te mnogobrojnih potoka.
Rijeka Sana
Sana izvire kod Medne u opštini Ribnik, a ulijeva se u Unu kod Novog Grada. Svojim tokom, koji iznosi 138 km povezuje opštine Ribnik, Ključ, Sanski Most, Prijedor i Novi Grad. Postoji legenda o tome kako su rimski legionari, poslije bitke, zacijeljivali rane prilikom prelaska kroz rijeku Sanu i vjeruje se da je ime nastalo od latinske riječi “sana” što znači zdrava. U prošlosti je bila još od većeg značaja za grad Prijedor jer je na njoj bio razvijen i plovni saobraćaj. Prijedorska trgovačka flota je početkom XIX vijeka u posjedu imala 70-tak plovila nosivosti do 20 tona. U gornjem toku Sane od ribljih vrsta zastupljene su pastrmka, klen i mladica, a u srednjem i donjem toku šaran, som, plotica, mren i smuđ.
Rijeka Gomjenica, desna pritoka Sane, samo dijelom donjeg toka prolazi kroz Prijedor. Ona ima lepezast sliv zbog čega dolazi do veće koncentracije količine vode, što rezultira naglim nadolaskom velikih voda.
Na području opštine Prijedor, značajno je pomenuti da se nalaze i četiri jezera:
– Saničani , vještačko jezero – ribnjak. Osnovano je 1903. godine i osim proizvodnje svježe ribe, što je i njihova glavna djelatnost, organizuje i lov u svom vlastitom lovištu površine 40 km². U lovištu se lovi sitna divljač, divlje patke, fazani i druge ptice;
– Ljubija , vještačko jezero, nalazi se na 15 km jugozapadno od Prijedora;
– Tomašica , nalazi se na 20 km južno od Prijedora;
– Gradina , nalazi se na 25 km jugoistočno od Prijedora.
Kultura obuhvata čitav niz kulturnih djelatnosti. Ta aktivnost se odnosi na njegovanje tradicije i kulturno – graditeljskih vrijednosti; zatim na rad kulturno – umjetničkih društava, pozorišnu, muzejsku i kinematografsku djelatnost, razne kulturne manifestacije, umjetnički amaterizam i druge oblike. U ovoj oblasti su u Prijedoru postignuti, relativno, zadovoljavajući rezultati.
Sadašnji nosioci razvoja kulture u gradu su Muzej Kozare, Narodna biblioteka „Ćirilo i Metodije“, Gradsko pozorište, “Gallery ‘96”, ali i kulturna-umjetnička društva na području Prijedora.
Muzej Kozare je jedno od središta kulturnog života na ovim prostorima. Prva muzejska postavka datira od 1895. godine. Tada je muzej bio smješten u objektu “Kapetanov konak” (današnji tenis klub). Muzej se od 1983. godine nalazi u sadašnjem objektu i bavi se proučavanjem i očuvanjem kulturnog nasljeđa ovog kraja. Ovdje su svoja djela izlagali i čuveni autori Milić od Mačve, Radovan Kragulj, Sreten Stojanović, Branko Miljuš, kao i mnogi drugi.
Pozorište Prijedor osnovala je 1954. godine grupa entuzijasta, zaljubljenika u pozorišnu umjetnost. Prijedorsko pozorište je i prije rata bilo poznato u BiH po izuzetnom kvalitetu svojih umjetničkih izvedbi. Donedavno amatersko, danas ima status gradskog pozorišta. Pozorišni radnici ovog grada bili su začetnici Festivala pozorišta Republike Srpske pod nazivom “Kočićeva srpska scena”.
Narodna biblioteka “Ćirilo i Metodije” raspolaže knjiškim fondom od oko 40.000 naslova i predstavlja nezaobilaznu instituciju u obrazovnom procesu prijedorskih srednjoškolaca, ali i u procesu dodatnog obrazovanja eksperata u pojedinim oblastima. Biblioteka je organizator brojnih političkih i književno naučnih tribina. Osnovana je kao Opštinska narodna biblioteka i nalazi se u zgradi muzeja Kozare.
Gallery ‘96 je najmlađa kulturna ustanova u gradu, nastala saradnjom opštine Prijedor, gradova Trenta iz Italije i Karitasa iz Hamburga. Za kratko vrijeme stekla je ogromnu afirmaciju priređujući izložbe značajnih autora, koncerte klasične muzike i promocije knjiga.
“Spomen kuća porodice Stojanović” je izložbeni prostor članova porodice Stojanović, prije svega doktora Mladena, narodnog heroja, legende ovog kraja i legat akademika Sretena Stojanovića, začetnika moderne jugoslovenske skulpture.
Prijedor je saobraćajno, željeznički i putno povezan sa najvećim brojem evropskih velikih gradova. Jednostavno, proizvod iz ovog grada može se vrlo brzo naći na tržištima evropskih zemalja.
Na samom području grada nalazi se 70 km magistralnih, 62,4 km regionalnih, 142,1 km lokalnih puteva, dok na nekategorisane puteve otpada 600 km. Sve mjesne zajednice povezane su putevima sa središtem grada.
Saobraćaj predstavlja važan preduslov razvoja privrede, a time i turizma. Saobraćajni sistem je jedan od najvažnijih sistema svake države. Nije moguće zamisliti razvijenu državu bez dobro razvijenog saobraćajnog sistema. Kako se većina novonastalih država na ovom području oporavlja od posljednjeg rata, njihov razvoj će zavisiti u mnogome od razvoja saobraćajnog sistema.
Vazdušnom linijom Prijedor je udaljen od Zagreba 110 km i 45 km od Banja Luke. Saobraćajno je povezan željezničkom prugom Sunja – Novi Grad – Prijedor – Banja Luka – Doboj i magistralnim putem Novi Grad – Prijedor – Banja Luka kao i putnim pravcem Kozarska Dubica – Prijedor – Sanski Most – Ključ.
Kada je u pitanju telefonski saobraćaj može se slobodno konstatovati da su poslednjih godina i pored brojnih problema ekonomske prirode, u toj oblasti učinjeni značajni koraci. Instalirani su novi kapaciteti koji omogućavaju vezu grada sa bilo kojom zemljom.
Telekomunikacije obuhvataju:
-savremena telekomunikaciona mreža poštanski saobraćaj – 8 pošta;
-mobilni saobraćaj – 3 operatera;
-5 internet provider-a koristi telekomunikacionu mrežu;
-telefonska i bežična „wireless“ konekcija.
Izvor: www.visitprijedor.com
www.youtube.com
